Kaynak : Kültür Bakanlığı, Tatar Halk Edebiyatı, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi

Tatarların seleflerinde devlet kurarak yaşamak tecrübesi ne kadar eski olsa da, ne kadar onlar çeşitli Türk devletleri içinde yaşasalar da, İdil-Çulman' lardaki ilk Türk devleti Biarm (Rusça: Biarmiya, İskandinavca: Biarmiland)'dır diye tanımak daha doğru olur diye düşünüyorum.

Biarm ülkesi hakkmda bilgilere VIII-IX. asırlardaki İskandinavya'da dilden söylenen tarihte (Sagalarda) rastlanır. IX-XIII. asırlarda bu Rus tarihi yazmalarına da girer. Bu kaynaklarda, Biarm ülkesi, deri ve kürkten, gümüş, demir dökümden ve mamut kemiklerinden yapılmış eşyalarca zengin, yüksek kültürlü bir ülke olarak anılır. Bu dereceye ulaşmak için, uzun yıllar boyunca gelişim devrini geçirmek gerek diye düşünsek, Biarm ülkesi ya VII. asırda kurulmuş veya Türk kağanlığının ekonomik ve ruhî açıdan pek güçlü bir ülkesinin devamı olarak VIII. asırda yükselmiş demek için yeterince delil vardır.

İskandinav sagalarını (destanlarını) ve Rus kaynaklarını bu zamana kadar araştıran âlimler Biarm ülkesini Rusya'nın kuzeydoğusunda, Kuzey Dvina ve Beyaz Denizden Arhangel, Vologda, Vyatka ve Perm bölgesine kadar olan yerlerde görmeye çalışmışlar. Bazıları, Biarm ve Perm sözlerinin aynı kökten olduğunu düşünerek Biarm ülkesini Perm yerleri ile birleştirirler. Etraflıca araştırmaya başlayınca, Biarm merkezinin Perm civarında, Kami topraklarında Kuzey Dvina ve Selaç Oeriç civarlarında olamayacağını da ispatlamışlar. Resmî tarih bilimi Biarm'ın nerede olduğunu bugün bile söyleyememektedir.

Bütün malzemeyi analiz edince, biz Biarm'ın İdil-Çulman Bulgar ülkesi ile doğrudan doğruya bağlantılı olduğuna dikkat ettik (Zekiyev M.Z. 1986, 36-62). Sagalarda da Rus kaynaklarında da Biarm çok zengin bir ülke olarak anlatılır, ancak o dönemde öyle zengin bir ülke sadece İdil Bulgar'dır, onun sınırları Tuna'dan Cayık'a, Kuzey buz denizinden Hazar yerlerine kadar yayılmıştır. Sagalarda şu yazılır: Biarmiya'yı 1236 yılında Moğol-Tatarlar kendilerine boyun eğdirirler, bundan sonra onu Rus çarı İvan Vasilyeviç kendisine itaat ettirir; bunlar Biarm ülkesinin İdil Bulgarlarına tamamıyla denk düştüğünü gösterirler.

İskandinavya Sagalarmın ve Rus kaynaklarının Biarm hakkındaki diğer haberleri de İdil Bulgar devletiyle ilgilidir (age. 36-62). Demek ki, yukarıda söylenen kaynaklar, Biarm ülkesi adı ile, İdil Bulgarları ülkesinden söz etmektedirler.

Fakat burada bir hikmet var: İdil Bulgari ancak IX-X. asırlar arasında oluşur, Biarm ülkesi ise VIIVIII. asırdan beri yaşayıp gelir. Demek ki şöyle olur: İskandinavya Sagalarına Biarmland devleti hakkındaki bilgiler kuvvetli bir şekilde girip yerleşir; çünkü bu iki ülke arasındaki sıkı ticaret ilişkileri yaygınlaşır. Biarmland devletinin Biarlardan Bulgarların eline geçmesi nispeten barış içinde olmuş olmalı; çünkü Biarlar da Bulgarlar da aynı dilde konuşmuşlar, aynı Tanrı'ya tapmışlar. Bundan dolayı İskandinavya tacirleri bu geçişi hissedememişler ve Biar devleti Bulgarların eline geçip, Bulgar ülkesi olarak adlandırılmaya başlanınca da, o ülke İskandinavlılar için Biarmland olarak kalmış. Üstelik, bu geçiş dil değişimini de getirmemiş, çünkü Biarlar da, Bulgarlar da aynı Kıpçak dilinde konuşmuşlar.

Biarm devletinin Bulgar devletiyle devam edip gelişmesi onun Tatar seleflerinin ülkesi olmasını açıkça gösterse de, onun Tatar'a ait olduğu biar kavim adının, bugünkü Tatar'ı adlandıran isim olarak, bizim zamanımıza kadar gelip ulaşması ile de ispatlanır.

Biarm terimi biar kavim adından yapılmış "benim biarım" anlamına gelir. Türkler bayağı şekilde, ülke, köy diye söylemezler, ülkem, köyüm derler. Bunun gibi, ülke de sadece biar olarak değil, Biarım diye adlandırılmış. Kırım sözündeki gibi; sadece kır "memleket" ile değil, Kırım "memleketim."

Biar kavim adı Türkçe kalıpla yapılmış ve iki kısımdan oluşur ki "zengin, sahip, güzel, kahraman" + er "insanlar". Biar'ın biler şeklindeki varyantı da var, o bi sözüne çokluk eki eklenerek yapılmış. Türkçe bi sözünün varyantları -bek, bik. Biar ile beraber biker, biger varyantı da kullanılmış: Udmurtlar bugünkü Tatarlara, kendilerinin eski komşularına bugün de Tatar değil de, eskisi gibi biger derler.

Biarlar bu topraklarda çok eskiden yaşamıştır. "Zengin, sahip" manasındaki bu kavim adının ürk (iyi-erk "zengin, kuvvetli kişiler") varyantı M.Ö. VIII. asırlarda İdil boylarında yaşayanlar arasında Herodot tarafından tespit edilmiştir.

Biarm ülkesinin esas şehri Biler'dir. O yavaş yavaş Bulgarların eline geçer ve bir zaman Bulgar'ın da başkenti olmuş şeklinde görüş var.

Biarm devletinin toprağı Orta İdil'den Çulman boylarına yayılmıştır. Bulgar Devleti başta Çulman boğazı civarlarında kurulur, sonra hemen Biarm'ın baş şehri Biler de Bulgar'a geçer; fakat Bulgar ülkesi Çulman'ın daha yukarı havzası bölgelerine ulaşamaz. Çünkü XI. asırda bu günkü Perm' civarları Moskova Devleti eline geçmeye başlar. Önceki Biarm'ın yeri olduğu için, daha sonra burada kurulan şehir de, Biarm sözünden alınarak, Perm diye söylenmeye başlar.

Biarm Devletinde Türklerin Alıp Batır efsanesi çok fazla yayılmıştır, diye söyleyebiliriz; çünkü bu konuda İskandinav sagalarında açık bilgi korunmuş. Aynı Biarların, tıpkı Kıpçaklar gibi, balbala taptıkları da kaydedilmiştir.