TuvART

ZEUGMA GÜNDEMİ
Bir yanda her biri paha biçilemez güzellikte mozaik tablolar, heykeller, antik hamamlar, çeşmeler, sütunlar, diğer yanda ise Türkiye’nin elektrik ihtiyacının gündeme getirdiği Birecik Barajı...
1985 yılında inşaatına başlanan Birecik Barajı’nın su tutmaya başlaması ile ikiz villaların gün yüzüne çıkışı tam da aynı tarihlere denk düşüyor. İkiz villalardan çıkartılan eserlerin bir bölümü Gaziantep Müze Müdürlüğü depolarına kaldırılırken, bir bölümü de sulardan etkilenmeyecek koruma bölgelerine alınıyor. Ancak bu muhteşem eserlerin gözlerden uzak depolarda tutulması da mümkün değil. Bir süre sonra aranan mekan bulunuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2008 yılında, bir zamanlar Tekel İçki Fabrikası olarak kullanılan, fabrikanın kapanmasının ardından madde bağımlılarının kullandığı bir harabeye dönüşen binanın yerine dünya standartlarında bir müzenin inşaatına başlıyor. Kaba inşaatı 2010 yılında biten Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi açılır açılmaz, dünyadaki en büyük mozaik müzesi olan Tunus’taki Bardo Müzesi’nin unvanını elinden alıyor. Yaklaşık 55 milyon dolarlık yatırımla hayata geçen ve 30 bin metrekarelik kapalı sergi alanı bulunan müzenin koleksiyonunda, şimdilik 1700 metrekare mozaik eser var. Uzmanlar ‘şimdilik’ sözcüğünün altını çiziyor. Restorasyon çalışmaları sonrasında, sergilenen mozaiklerin 2 bin 500 metrekareyi bulacağını belirtiyor.

Zeugma Agenda

On the one hand priceless mosaics, sculptures, antique baths, fountains, columns, on the other, the Birecik Dam project underway since 1985 and Turkey’s energy needs...
The discovery of the twin villas coincided with the completion of the dam in 2000, so that salvage work became necessary before it retained water. The artefacts were partially taken under protection
at the Gaziantep Museum and partially transferred to safe areas outside the submersion zone. However, it was not fair to keep these magnificent pieces in storage rooms. The search for an appropriate exhibition space led to the launching in 2008, of a new museum project on the emplacement of the former liquor factory in Gaziantep.
The Zeugma Mosaics Museum now open since 9 September, is the largest mosaics museum in the world taking this title over from the Bardo Museum in Tunis which was holding the title up to this date.
Realized with a global investment cost of 55 million US dollars, it shelters a total of 30 thousand m2 covered exhibition space. At this stage, 1.700 m2 of mosaics are already on display; once the restoration of the remaining mosaics is completed, the total surface area of the mosaics on display at the museum will come up to 2 thousand 500 m2.

​

Ziyaretçileri Athena Karşılıyor

Zeugma Mozaik Müzesi’nin tasarımı sırasında, Antik Zeugma’nın, Gaziantep’in tam ortasında canlandırılması amaçlanmış. Müzenin girişinde, kentin koruyucusu olan Tanrıça Athena’nın dev mermer bir heykeli yer alıyor. Akıl, sanat, bilgelik ve barış tanrıçası Athena’nın heykeli önünden geçip ana binaya giren konukları, Herakles ve Helios betimli anlaşma stelleri karşılıyor. Kommagene Kralı Antiokhos’un, Doğu ile Batı arasında yürüttüğü denge siyasetini anlatan stellerinin ardından, ziyaretçileri muhteşem bir tablo karşılıyor; Eros ve Psyche mozayiği! Aşkı anlatan bu eserin kenarında, Kointus Kalpornius isimli Zeugmalı mozaik sanatçısının imzası göze çarpıyor. Müzenin giriş katında, kentin adını 2 bin yıl sonra tekrar dünyaya duyuran Poseidon ve Euphrates villaları tüm güzelliğiyle gözler önüne seriliyor. Bu iki villa avluları, odaları, mozaikleri ve freskleri ile birlikte bu müzenin içinde yeniden hayat buluyor. Her biri en az yarım milyon parçadan oluşan mozaik panolarda, Denizler Tanrısı Poseidon, mitolojik kahraman Perseus yeniden can buluyor. Mitoloji
ve gerçek, 21’nci yüzyıl ile Antik Dönem birbiri içinde kayboluyor. Bu görkemli manzarayı da duvarlara asılan Zeugma fotoğrafları tamamlıyor. Ziyaretçiler bu sayede villaların nasıl bir arazi içinde konumlandığını ve dışarıdan  bakıldığında nasıl göründüğünü daha iyi anlama fırsatına kavuşuyor.

​

Athena Greets The Guests 

Zeugma Mosaics Museum was so designed as to resurrect Zeugma in the middle of Gaziantep. A huge marble statue of the goddess of wisdom and crafts, Athena, protecting goddess of the city, is placed directly at the entrance to the museum. Steles inscribed with treaties and decorated with Herakles and Helios figures, reflecting the skilled diplomacy of King Antiochos of Commagene, followed by the magnificent mosaic describing the love story of ‘Eros and Psyche’ and bearing the signature of mosaic artist Kointus Kalpornius meet the visitors upon their entry in the main building after passing by the Athena sculpture. The ground floor is home to the Poseidon and Euphrates houses, uncovered in 2000, reconstructed here with their courtyards, their rooms whose floors are covered with splendid mosaic pavements and walls adorned with magnificent colourful frescoes and with mosaic panels depicting the God of the Seas, Poseidon and the mythological hero Perseus; each of these panels being composed of at least half a million tiny mosaic parts. Zeugma photographs hang on the museum walls in order to give visitors the opportunity to see the original environment where the villas were discovered.

​

Zeugma’nın Mona Lisa’sı

​

İkinci katta ise, müzenin en ünlü eseri bulunuyor. Simsiyah taşlarla döşenmiş, dar bir labirent müzenin konuklarını, Zeugma’nın simgesi haline gelen Çingene Kızı’na hazırlıyor. Labirent, yine simsiyah granitle döşenmiş küçük bir odaya açılıyor; Mainad Mozayiği nam-ı diğer Çingene Kızı karşınızda. Ürkek, hüzünlü ve meraklı gözleriyle, binlerce yıllık bir bakış... Yarısı bir eşarbın altında gizlenmiş kumral saçları, kocaman gözleriyle Çingene Kızı tüm ziyaretçileri adeta hipnotize ediyor. Üstelik odada nereye giderseniz gidin o gözlerden ve etkisinden uzaklaşılamıyor. Gözler, onu izleyeni takip ediyor. Nerede durursanız durun, Çingene Kızı size bakıyor. Ancak odadan ve etki alanından çıkınca farkediyorsunuz: Çingene Kızı aslında küçükmüş! Tıpkı Leonardo Da Vinci’nin Mona Lisa’sı gibi... Kendisi küçük ama unutulmayacak kadar görkemli bir eser. Yine tıpkı Mona Lisa gibi, müzeden çıktığınızda bile sizi izliyor. Ve merak etmekten kendisini alamıyorsunuz: Acaba o gözler nelere tanık oldu? Nasıl yaşadı? Yüzlerce yıl öncesinden bugüne, belki de aynı gözlere sahip Nizipli, Antepli kadınlara ne anlatıyor?

Zeugma’s Mona Lisa

​

The second floor is housing the foremost piece of the museum, symbol of Zeugma, the ‘Maenad’ Mosaic fragment, alias Gypsy Girl, in a small room paved with black granite to which leads a narrow
labyrinth paved with black granite as well. With half of her brown hair under a scarf, with the wary, sorrowful and inquisitive expression of her eyes, she mesmerizes onlookers from the depth of a past
thousands of years away... Leaving the room, one realizes that the Gypsy Girl mosaic was rather small in size. But she follows you even after you leave the museum such as in the case of Mona Lisa,
another great work of art of small size. You keep wondering about what she might have witnessed with her eyes, about how she lived and what her expression evokes today for the women of the region
likely to have similar eyes...