Rus Arşivinde Ermeni Belgeleri - 52 - Rus Etkisinin Alman Etkisi ile Azalması

GARF. Fon 102. Sayı 243 (1913). Dosya 14. Bölüm 79 LB. Sayfa 83 arkası, 84 arkası.

Rus Hükümetinin Ermenilere reformlar için baskı yapılacağı konusunda güvence verdikleri; Türk Hükümetinin Ermeniler karşısındaki tavrı; Reformlarda Rus etkisinin azalmasında Almanya’nın rolü.

Bilgilerin alım tarihi: 04.09.1913. “SAFARYAN”.

Bilgilerin özeti:

Tiflis’teki Türk Ermenilerine Yardım Bürosu, tüm yaz boyunca bir toplantı yapmadığı gibi şu anda da hiçbir şey yapmıyor.

Son zamanlarda Konstantinopol’de ileri gelen Ermeni aydınları, Türkiye’deki Rus diplomat çevreleriyle yakın ilişkiler kurdular. Büyükelçi gibi konsoloslar da, Ermenilere Rus Hükümeti’nin, Türkiye'deki Ermenilere önemli bir yardım sunmak için hazırlık içinde olduğu ve Türkiye Ermenistanı’ndaki reformların en kısa süre içinde gerçekleştirilmesine yönelik Türk Hükümeti’ne baskı yapması konusunda kesin güvence vermişler.

Bu vaatler temelinde Türkiye'deki Ermeni nüfus, Türk Ermenilerinin sadece onun yardımıyla kurtulabilecek olan Rusya'ya, kendisinin tek hamisi olduğunu göstererek Türk Hükümeti’ne karşı, sözlü olduğu gibi, yazılı olarak da açıkça propaganda yapmaya başladı. Sonuçta Ermenilerin düşüncesine göre Rusya, henüz hiçbir şey yapmadı.

Türk Hükümeti, Rus Hükümeti’nin şu anda Ermeni meselesi konusunda hiçbir sorunu ortaya koymadığını görerek, öncekinden daha açık bir şekilde Ermenilere baskı yapmaya ve intikam almakla onları tehdit etmeye başladı.

Bu durum, Türkiye'deki Ermeni nüfusunun, birçok şey vaat eden ancak hiçbirini yerine getirmeyen Rus Hükümeti’ne (diplomasi çevresine) hoşnutsuz yaklaşmasına neden olmaktadır. Böylece, Türk Ermenileri ve Türk Hükümeti arasındaki ilişkiler de daha fazla bilenmiştir.

Dış siyasî işlerden haberdar olan nüfus arasında, şu anda Türkiye Ermenistanı meselesinde Rus etkisinin azalmasının nedeninin, Ermenilere ve Rus Hükümeti’ne düşmanca yaklaşan Alman politikası olduğu bilinmektedir.