Rus Arşivi Belgeleri - Ermeni Partilerin Rus ve Türklerle İlişkileri - BELGE 14 - Silahlar Rusya'dan temin ediliyor

GARF. Fon 102. Sayı. 244 (1914). Dosya 14. Bölüm 79 LB.

Sayfa 55 arkası, 56.

Hamazasp ve Andranik’in bir araya gelerek Ermeni birliklerinin oluşmasını konuşacakları, 15.000 Ermeni askerin hazır olduğu; Silahların Rusya’dan teminin edileceği; Türk ordusundaki Ermeni askerlerin Rusya’ya iltica etmeye çalıştıkları; Hamazasp ve Andranik hakkında Gizli Servis raporları.

29.08.1914. “VARTAZAROV”

Bilgilerin özeti:

Ünlü Taşnak mensubu–Taşnak Partisi Askeri Hava Birliği Amiri Hamazasp, Tiflis’te bulunmaktadır. Tiflis’e beklenen ANDRANİK’le ve diğer yerel aktivistlerle birlikte, öngörülen Rus - Türk savaşı sırasında, parti faaliyetine ilişkin konular tartışılacaktır. Birliklerin oluşturulması planlanmakta ve bunlar için, Kafkasya’da 15.000 zinvordan oluşan hazır bir kadro bulunmaktadır. ANDRANİK, Tiflis’e gelirken, Genel Vali’nin huzuruna çıkarak birliklerin oluşturulması için izin verilmesini ve bunların başına Hamazasp’ın ya da kendisinin getirilmesini arz etmeyi öngörmüştür. Silahların bir kısmı hazırdır; diğer kısmının ise hazineden verilmesini Genel Vali’den isteyecektir. Türkiye tarafından seferber edilen ordulardaki Ermeniler, Türkiye'ye karşı mücadele amacıyla Rusya'ya iltica etmek için her yolu denemektedirler.

Ananovskaya Okulunun Türk uyruklu öğretmeni İPEKYAN, Türkiye'de askere alınmış ancak, diğer 30 Ermeni’yle birlikte Türkiye'den kaçarak Tiflis’e gelmeyi başarmıştır.

Hamazasp’ın, Tiflis’te nerede kaldığı bilinmemektedir; ancak o, sık sık Kafe Central’e gelmektedir; fakat eşgali şimdilik bilinmemektedir.

Bölge Koruma Dairesi tarafından alınan tedbirler:

Gizli Servis’e, Hamazasp ve ANDRANİK’in gelişlerini izleme talimatı verilmiştir.

Hamazasp-Erivan şehri burjuvası Hamazasp Khaçaturov SIRVASYAN (SERVASTYAN), 1912 yılı başlarında, Hükümet Senatosu’nun özel nezaretinde incelenen Devrimci Ermeni Partisi Taşnak hakkındaki davada sanık olarak yer almıştır.

Bu davaya ilişkin iddianamede şunlar belirtilmiştir:

SIRVASYANTS, 1905 yılında, Şuşa Örgütü’nün temsilciliğini alarak cemiyetin bölge toplantısına katılmıştır. Aynı zamanda 1905 ve 1906 yıllarında, Elizavetpol ve Şuşa ilçeleri sınırları içinde cemiyetin devrimci çağrılarını dağıtmış, cemiyetin amacı için bunları Ermeni nüfusa vermiş ve diğer üyelerle, cemiyetin işlerine ilişkin olarak raporlama, Tatarlara ve Kazaklara yapılacak saldırıların taktik yöntemleri ve başka konuşmalarda yazışmalar yapmıştır.

Bölge dosyalarında bulunan gayri resmî bilgilere göre, 1913 yılı Mart ayında, Hükümet Senatosu’nun özel nezaretinde sürgüne mahkum edilmiştir.